CVCM: BSCKI. Đào Hiền Anh, Phó trưởng khoa Truyền nhiễm

Mỗi năm, mùa mưa kéo theo sự gia tăng nhanh chóng của các bệnh truyền nhiễm, trong đó sốt dengue/ sốt xuất huyết dengue (SD/SXHD) luôn là mối lo hàng đầu của ngành y tế. Đây là bệnh nguy hiểm, có khả năng gây tử vong cao nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Đặc biệt, trong bối cảnh thời tiết diễn biến thất thường, điều kiện vệ sinh môi trường chưa đảm bảo, dịch bệnh SXHD đang có xu hướng gia tăng tại nhiều địa phương, trong đó có tỉnh Vĩnh Phúc.

Bệnh Sốt dengue/ Sốt xuất huyết dengue là gì?

Sốt xuất huyết dengue là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus dengue gây ra, lây truyền từ người bệnh sang người lành qua muỗi đốt. Muỗi aedes aegypti (muỗi vằn) là trung gian truyền bệnh chủ yếu. Bệnh khởi phát đột ngột với triệu chứng sốt cao, đau đầu, đau cơ, phát ban, chảy máu dưới da và có thể dẫn đến sốc, suy tạng, thậm chí tử vong nếu không xử trí kịp thời.

Tại Việt Nam, sốt xuất huyết lưu hành quanh năm, nhưng thường bùng phát mạnh vào mùa mưa, ở miền nam gần như quanh năm, ở miền bắc từ tháng 7 đến tháng 11. Theo thống kê của Bộ Y tế, năm 2023 cả nước ghi nhận hơn 150.000 ca mắc SXH, với hàng trăm ca diễn biến nặng và tử vong.

Tác nhân gây bệnh sốt xuất huyết

Virus Dengue thuộc họ Flaviviridae, có 4 tuýp huyết thanh (DENV-1 đến DENV-4). Người từng mắc một tuýp virus chỉ có miễn dịch lâu dài với tuýp đó và không có miễn dịch với tuýp khác, vì vậy vẫn có thể mắc các tuýp khác và có nguy cơ cao bị biến chứng nặng.

Muỗi truyền bệnh chủ yếu là muỗi vằn, hoạt động mạnh vào ban ngày, đặc biệt vào sáng sớm và chiều tối. Loài muỗi này thường sinh sản ở những nơi nước đọng như lu, vại, chậu cây cảnh, vỏ hộp, lốp xe cũ…

Triệu chứng bệnh sốt xuất huyết

Bệnh sốt xuất huyết có thể chia thành ba giai đoạn: giai đoạn sốt, giai đoạn nguy hiểm và giai đoạn hồi phục. Triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Sốt cao đột ngột (39–40°C) kéo dài từ 2–7 ngày.
• Đau đầu dữ dội, đặc biệt ở vùng trán và sau hốc mắt.
• Đau cơ, khớp, mỏi toàn thân.
• Phát ban, nổi mẩn, chấm xuất huyết dưới da.
• Chảy máu cam, chảy máu chân răng, rong kinh, hoặc chảy máu nội tạng trong các trường hợp nặng.
• Buồn nôn, nôn nhiều, đau bụng – là những dấu hiệu cảnh báo SXHD chuyển nặng.
• Mệt mỏi, lừ đừ, vật vã – đặc biệt cần theo dõi sát từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7.

Trường hợp nặng có thể dẫn đến sốc với các biểu hiện như: tăng nhịp tim, tụt huyết áp, tràn dịch màng phổi, suy gan, suy thận, thậm chí tử vong nếu không cấp cứu kịp thời.

Phòng ngừa sốt xuất huyết như thế nào?

Tiêm vaccine sốt xuất huyết dengue: Hiện đã có vaccine phòng ngừa sốt xuất huyết dengue, vaccine SXHD được lưu hành tại việt nam có tên Qdenga,  là vaccine tứ giá, sống giảm động lực, tái tổ hợp có tác dụng tạo kháng thể chống lại 4 tuýp virus sốt xuất huyết dengue.

Tuyên truyền giáo dục sức khỏe đề thực hiện kiểm soát và khống chế muỗi aedes truyền bệnh một cách hiệu quả và lâu dài

• Thường xuyên tổng vệ sinh môi trường khu dân cư, loại bỏ tối đa ổ bọ gậy nguồn (là vị trí muỗi đè trứng hay gặp nhất)
• Đậy kín các dụng cụ chứa nước sinh hoạt.
• Loại bỏ vật dụng phế thải có thể chứa nước như vỏ chai, lốp xe, gáo dừa…
• Cọ rửa lu, chậu thường xuyên, thả cá vào bể chứa nước để ăn lăng quăng.
• Ngủ màn kể cả ban ngày, mặc quần áo dài tay.
• Sử dụng kem xua muỗi, nhang muỗi, máy đuổi muỗi.
• Phun hóa chất diệt muỗi tại khu vực có ca bệnh hoặc ổ dịch.

Người dân cần nâng cao ý thức phòng bệnh cho bản thân và cộng đồng bằng cách chủ động diệt muỗi, diệt lăng quăng trong hộ gia đình và khu vực xung quanh. Khi có dấu hiệu cảnh báo như sốt cao, đau bụng dữ dội, nôn ói nhiều, chảy máu bất thường, lừ đừ, mệt mỏi… cần đưa người bệnh đến ngay cơ sở y tế để được khám, chẩn đoán và theo dõi kịp thời.

Hồng Nhung