Vừa qua, khoa Chấn thương chỉnh hình – Bệnh viện Đa khoa tỉnh Vĩnh Phúc đã phẫu thuật thành công hai trường hợp gãy ổ cối phức tạp do tai nạn lao động. Đây là những ca chấn thương nặng ở khớp háng, có nguy cơ để lại biến chứng nghiêm trọng nếu không xử lý đúng cách.

Gần đây khoa Chấn thương chỉnh hình tiếp nhận một số trường hợp chấn thương với tổn thương đặc biệt nghiêm trọng, trong đó có hai người bệnh N.V.D. (63 tuổi) và N.V.K. (42 tuổi) bị gãy ổ cối – một dạng tổn thương hiếm gặp nhưng phức tạp bậc nhất vùng khớp háng. Điểm chung của hai người bệnh là đều bị tai nạn trong khi lao động, dẫn đến tổn thương phức tạp ở phần xương chậu.

Riêng trường hợp người bệnh K., hình ảnh chụp chiếu cho thấy ổ cối bị di lệch nghiêm trọng, có mảnh xương lọt vào trong khớp gây trật khớp háng 2cm và mặt khớp bị di lệch đến 3cm. Ổ cối là cấu trúc lõm của xương chậu, nơi tiếp khớp với chỏm xương đùi – đóng vai trò như bản lề chính của toàn bộ cơ thể. Với các tổn thương như trường hợp người bệnh K., nếu không xử trí đúng kỹ thuật có thể dẫn tới đau khớp háng mạn tính, thoái hóa sớm hoặc tàn phế.

Ổ cối – một cấu trúc giải phẫu đặc biệt và đầy thách thức

Ổ cối là phần lõm nằm trên xương chậu, đóng vai trò là “ổ khớp” để chỏm xương đùi gắn vào, tạo thành khớp háng – một trong những khớp quan trọng và chịu lực lớn nhất cơ thể. Với vai trò kết nối thân trên và chi dưới, mọi vận động như đi lại, đứng lên, ngồi xuống, chạy nhảy… đều phụ thuộc vào sự vững chắc và ổn định của khớp háng.

Phẫu thuật vùng ổ cối là một trong những thách thức lớn trong chuyên ngành chấn thương chỉnh hình. Thứ nhất, đây là vùng khớp sâu, được bao phủ bởi các lớp cơ mông lớn và mạch máu dày đặc, khiến việc tiếp cận và quan sát trở nên hạn chế. Thứ hai, các tổn thương ổ cối thường đi kèm với biến dạng phức tạp, mảnh xương gãy nhỏ, dễ bị lọt vào trong khớp gây trật, kẹt khớp hoặc tổn thương thêm.

Một yếu tố rủi ro nghiêm trọng là dây thần kinh tọa – dây thần kinh lớn nhất và dài nhất trong cơ thể – chạy rất gần vị trí tổn thương. Nếu trong quá trình phẫu thuật không bảo vệ tốt dây thần kinh này, người bệnh có thể bị liệt hoặc mất cảm giác vùng chi dưới vĩnh viễn. Do đó, các phẫu thuật viên cần vừa đảm bảo nắn chỉnh chính xác cấu trúc xương, vừa phải phẫu tích thần kinh cẩn trọng tuyệt đối.

Tổn thương khó, vùng mổ phức tạp, nguy cơ biến chứng cao

Phẫu thuật gãy ổ cối yêu cầu độ chính xác tuyệt đối. Vùng mổ là khớp háng sâu, nằm giữa các khối cơ mông lớn, sát với nhiều mạch máu và đặc biệt là dây thần kinh tọa – cấu trúc thần kinh quan trọng điều khiển vận động và cảm giác của toàn bộ chi dưới. Trong cả hai ca, bác sĩ phải tiến hành phẫu tích từng lớp mô cơ để tiếp cận vùng tổn thương, đồng thời bảo vệ tuyệt đối dây thần kinh tọa khỏi nguy cơ bị kéo căng, chèn ép hay tổn thương cơ học.

Trong quá trình phẫu thuật, các mảnh xương ổ cối bị gãy, vỡ nhỏ và lạc chỗ được tìm kiếm, gắp bỏ hoặc sắp xếp lại bằng dụng cụ chuyên biệt. Sau đó, toàn bộ cấu trúc ổ cối được tái tạo và cố định bằng hệ thống nẹp vít chuyên dụng, vừa đảm bảo độ vững chắc cho khớp háng, vừa tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình liền xương và phục hồi chức năng sau mổ.

Quá trình phẫu thuật diễn ra trong nhiều giờ, tập trung cao độ từng thao tác: Từ phẫu tích bảo tồn thần kinh tọa, lấy bỏ mảnh xương lạc chỗ đến nắn chỉnh và cố định ổ cối bằng hệ thống nẹp vít chuyên dụng.

Kết quả khả quan và ý nghĩa lớn

Sau mổ, cả hai người bệnh đều ổn định, không ghi nhận biến chứng thần kinh. Hình ảnh X-quang kiểm tra cho thấy vị trí xương được tái tạo gần khớp với cấu trúc giải phẫu ban đầu – một thành công lớn về chuyên môn.

Thành quả này không chỉ cho thấy sự làm chủ các kỹ thuật phẫu thuật chấn thương vùng chậu – một lĩnh vực vốn chỉ phổ biến tại các trung tâm lớn, mà còn cho thấy sự nỗ lực học tập, cập nhật kiến thức và nâng cao chuyên môn không ngừng của đội ngũ y bác sĩ trong lĩnh vực chấn thương chỉnh hình.

Khuyến cáo từ bác sĩ: Chủ động bảo vệ sức khỏe và an toàn trong lao động

Chia sẻ thêm sau ca mổ, BS.CKII. Nguyễn Văn Dũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao ý thức phòng tránh tai nạn, đặc biệt là trong lao động sản xuất. Người lao động cần trang bị đầy đủ bảo hộ, làm việc đúng quy trình kỹ thuật và đảm bảo môi trường làm việc an toàn – tránh mang vác vật nặng trong tư thế sai, làm việc nơi trơn trượt, thiếu ánh sáng hoặc quá sức.

Bên cạnh đó, sau khi xảy ra chấn thương vùng hông – háng, người bệnh không nên tự ý vận động hay điều trị tại nhà mà cần đến ngay cơ sở y tế có chuyên môn sâu để được chẩn đoán và can thiệp đúng lúc. “Gãy ổ cối nếu bỏ sót hoặc xử trí không đúng có thể để lại di chứng nghiêm trọng như liệt, thoái hóa khớp sớm, đau mạn tính hoặc tàn phế”, bác sĩ cảnh báo.

Hồng Nhung